Various Artists - Il Ritorno D'ulisse In Patria

Il ritorno d'Ulisse in patria (SV 325, De terugkeer van Odysseus naar zijn vaderland) is een opera bestaande uit een proloog en vijf bedrijven (later herzien tot drie), getoonzet door Claudio Monteverdi op een libretto van Giacomo Badoaro. De opera werd voor het eerst opgevoerd in het Teatro Santi Giovanni e Paolo in Venetië tijdens het carnavalsseizoen van 1639-1640. Het verhaal, ontleend aan de tweede helft van Homeros' Odyssee,[n 1] vertelt hoe standvastigheid en deugd uiteindelijk worden beloond en verraad en bedrog overwonnen. Na zijn lange reis naar huis na de Trojaanse oorlogen keert Ulisse, koning van Ithaca, eindelijk terug naar zijn koninkrijk waar hij ontdekt dat een drietal boosaardige vrijers zijn trouwe koningin Penelope lastigvalt. Met de hulp van de goden, zijn zoon Telemaco en een trouwe vriendin Eumete, verslaat Ulisse de vrijers en herstelt zijn koninkrijk.

Il ritorno is het eerste van drie avondvullende werken die Monteverdi schreef voor de ontluikende Venetiaanse operaindustrie gedurende de laatste vijf jaar van zijn leven. Na een eerste succesvolle opvoering in Venetië werd de opera opgevoerd in Bologna voordat hij terugkeerde naar Venetië voor het seizoen 1640-41. Daarna zijn er, afgezien van een mogelijke opvoering aan het keizerlijk hof in Wenen aan het eind van de 17e eeuw, geen nieuwe opvoeringen meer geweest tot in de 20e eeuw. De muziek werd in de moderne tijd bekend door de 19e-eeuwse ontdekking van een onvolledige manuscriptpartituur die in veel opzichten niet strookt met de overgeleverde versies van het libretto. Na de publicatie in 1922 werd de authenticiteit van de partituur in twijfel getrokken en de opera werd de volgende 30 jaar nog maar zelden opgevoerd. Tegen de jaren 1950 werd algemeen aangenomen dat het werk van Monteverdi was, en na heropvoeringen in Wenen en Glyndebourne in het begin van de jaren 1970 werd het steeds populairder. Sindsdien is het opgevoerd in operahuizen over de hele wereld, en is het vele malen opgenomen.

Samen met Monteverdi's andere Venetiaanse toneelwerken wordt Il ritorno beschouwd als een van de eerste moderne opera's. De muziek toont weliswaar de invloed van vroegere werken, maar toont ook Monteverdi's ontwikkeling als operacomponist, door zijn gebruik van modieuze vormen als arioso, duet en ensemble naast het recitatief in oudere stijl. Door een verscheidenheid aan muzikale stijlen te gebruiken, is Monteverdi in staat om de gevoelens en emoties van een groot aantal personages, goddelijke en menselijke, uit te drukken door middel van hun muziek. Il ritorno is beschreven als een 'lelijk eendje', en omgekeerd als de meest tedere en ontroerende van Monteverdi's overgeleverde opera's, een die, hoewel hij aanvankelijk misschien teleurstelt, bij latere beluistering een vocale stijl van buitengewone zeggingskracht zal onthullen.