Ontveld denken

Lange tijd wisten we ons thuis in een wereld die we meenden te hebben. Het bestaan daarin vormde onze existentie, die we op een eigenlijke wijze op ons namen.

Thans is de wereld echter niet meer wat hij was, en zijn we ook zelf niet meer wie we waren. ‘De wereld is weg’, zo dichtte Paul Celan, en deze afwezigheid ervan brengt ons van ons stuk. In de planetaire ‘techno-natuur’ die naar voren treedt, weten we ons getekend door een soort van zelf-gemis, dat samenhangt met een gemis aan woorden, dat zelf correleert met het wegtrekken van de wereld dat we vernemen in fenomenen als de globalisering en klimaatverwoesting, de versplintering en fictionalisering van wetenschap en technologie, en zelfs ‘het einde van de metafysica’.

Vandaag bestaat de ‘wereld’ die we met elkaar delen als een ‘techno-natuurlijke’ achtergrond waaraan we als levende wezens directzijn uitgeleverd, zonder onderdak en horizon, en zelfs zonder denken. Niemand is echt thuis in deze globale omgeving, niemand kan haar de hunne noemen, en toch moeten we leren om voor deze niet-toe-te-eigenen planetaire sfeer zorg te dragen.

Dit is dan ook de inzet van dit boek. Het ontveld denken is een denken dat aanvaardt om verwond te raken door de verscheurende aspecten van onze ‘wereld’. Het is een denken dat zich verbeeldt als een rauwe gevoeligheid die het ook inzet als strijdmiddel, en dit vanuit het besef dat het aan ons is om te beslissen aangaande de ‘wereld’ en het wegtrekken ervan.

Deze uitgave bundelt 14 artikelen van Susanna Lindberg, in een keuze en vertaling van Bart Buseyne.

Vaak is de veronderstelling dat denken iets is wat mooi is of ons een fijn gevoel geeft. Susanna Lindberg maakt in deze bundel met elkaar samenhangende artikelen duidelijk dat denken ook pijn kan doen, en dat het misschien daarom wel zo moeilijk is om echt na te denken over de wereldwijde ecologische misère die ons nog steeds te weinig bij de strot grijpt. Wie de moed heeft om met haar mee te denken over de klimaatcatastrofe, over de 'ontrafeling' van onze wereld of over de 'zachtheid' van extinctie, wordt verwond door dit boek, maar zal ook verrijkt worden met tal van verrassende inzichten. Het boek bevat een fraai staaltje van wat Lindberg vermag en is ook nog eens voortreffelijk vertaald, ingeleid en geannoteerd.

René ten Bos

Susanna Lindberg is hoogleraar Continentale wijsbegeerte aan de Universiteit Leiden. Nadat ze in eerder werk de ontwikkelingen in het veld van de moderne Europese filosofie heeft verkend, neemt ze vandaag de globalisering, de techniek, en de klimaatopwarming tot onderwerp, en dit vanuit een (post)fenomenologische insteek. Ze is de auteur van Le monde défait (2016), Techniques en philosophie (2020), en From Technological Humanity to Bio-technical Existence(2023).

Bart Buseyne is filosoof van opleiding en verbonden aan de KB van België.