«NR. 10»

«Laat me niet lachen!». Dat is de laatste zin die M. Karagatsis in zijn leven geschreven heeft. Hij stierf aan een hartaanval op 14 september 1960, nog maar 52 jaar oud. Griekenland verloor daarmee een romanschrijver die een al zijn tijdens zijn leven legendarisch oeuvre naliet.

Toen hij overleed, was hij nog lang niet klaar met "Nr. 10". Aan deze roman was hij begonnen toen hij zijn eerste hartaanval kreeg. Hij voelde dat hij niet lang meer te leven had en zette zich daarom aan een verhaal dat alles over Griekenland moest vertellen in een epos vergelijkbaar met de Ilias en de Odyssee. Iedere ochtend zwierf Karagatsis door Piraeus om het leven van alledag op te tekenen, dat hij later op de dag verwerkte in deze roman.

Volgens van zijn vrienden afkomstige informatie zag hij als zijn meest omvattende en meest complexe roman. Hij was van plan om deze roman vier tijdvakken te laten bestrijken. Wat hij heeft kunnen voltooien, komt niet verder dan driekwart van het eerste tijdvak. Het is dus niet moeilijk om te bedenken wat voor een reusachtig boek dit zou zijn geworden, als de voortijdige dood van de schrijver niet tussenbeide was gekomen. Dat neemt niet weg dat ook het voltooide gedeelte als op zichzelf staand werk een schitterend boek heeft opgevelerd.

Voltooiing van dit werk door een derde was volgens de Griekse uitgever niet mogelijk. De weinige, in telegramstijl genoteerde aantekeningen, die zich in het schrijfblok van Karagatsis bevonden, boden weinig aanknopingspunten om een idee te krijgen van het lot en de toekomst van de helden uit «nr. 10». Die aantekeningen beperken zich, gelet op hun onvolledige karakter, tot het bieden van een geheugensteuntje aan de schrijver bij het vervolgen van zijn arbeid en geven geen schets van de ontwikkeling van het verhaal. We zullen het daarom moeten doen met wat ons is nagelaten. «Laat me niet lachen!», zal Karagatsis denken.