KRITISCHE PROFIELEN

Kritische profielen belicht een aantal filosofen en schrijvers die zich op een kritische manier verhouden tot de sociale, politieke en culturele realiteit die hen omringt. Het eerste hoofdstuk, "Politieke filosofie", opent met een analyse van een van de protagonisten van de moderne, westers kritische traditie, namelijk de intellectueel, en zoomt vervolgens in op problematisch geworden of eerder klassiek ogende kritische projecten zoals de neomarxistische revolutietheorie van Gyorgy Lukacs of Jurgen Habermas' theorie omtrent de civil society en de publieke ruimte. Het tweede hoofdstuk, "Esthetiek", laat filosofen aan het woord die eveneens schrijven en denken in functie van een duidelijk politiek-filosofische agenda, maar voor wie kunst en literatuur een geprivilegieerde rol spelen in de formulering van een kritische theorie. Via een lectuur van Gyorgy Lukacs, Walter Benjamin, Theodor W. Adorno, Jacques Derrida en Charles Taylor onderzoekt de auteur hoe de kunst kon/kan uitgroeien tot een kritisch paradigma en vooral wat de gevolgen zijn van die metamorfose voor de kunst zelf. De eerste twee hoofdstukken van Kritische profielen bestrijken het terrein van de maatschappij- en cultuurkritische theorie. De hoofdstukken drie en vier, daarentegen, staan veeleer stil bij de artistieke praktijk en vooral bij de literaire praktijk die niet zelden meer oog heeft voor sociale en culturele diversiteit en complexiteit dan de vele vormen van kritische theorie. In "Vorm en realiteit" komen figuren aan bod zoals Louis Aragon, Frans Masereel, Jules Romains, Jean-Paul Sartre en Didier Daeninckx voor wie de artistieke praktijk direct of indirect verbonden is met de idee van maatschappijkritisch engagement. Het zijn stuk voor stuk auteurs en kunstenaars die als het ware de 'binnengrenzen' van hun wereld aftasten en kritisch bevragen. "Grensliteratuur", het laatste hoofdstuk, handelt over auteurs die zich eerder op de 'buitengrens' van de westerse beschaving bewegen: Andre Gide, Michel Leiris en Michel Tournier worden met wisselend succes geconfronteerd met het fundamentele probleem van culturele identiteit en differentie.