Galênós van Pérgamon

In dit boek wordt een geannoteerde en becommentarieerde Nederlandse vertaling gepresenteerd van het traktaat Ars medica (Téchnê iatrikê) van Galênós van Pérgamon (129-216 n. Chr.). Weinig artsen hebben een zó verstrekkende invloed gehad als deze beroemde Hellenistische arts. Zijn gedachtegoed heeft vanaf het jaar 300 na Chr. de geneeskunde in de Byzantijnse wereld overheerst. Het heeft insgelijks, middels multipele vertalingen van zijn traktaten, op de wereld van de Islam, en vanaf de twaalfde tot de zeventiende eeuw evenzeer op de West-Europese geneeskunde een persoonlijke en zelfs zeer nadrukkelijke stempel gedrukt. Zijn latere volgelingen hebben, vermits ze bij herhaling alleen maar Galênós’ conclusies hebben doorgegeven en het door hem voorgelegd empirisch bewijsmateriaal en de hierbij gehanteerde procedures onbesproken hebben gelaten, (wellicht ongewild) een bijdrage geleverd tot het totstandkomen van een beeld van Galênós als “dogmatisch en autoritair theoreticus”, die een verlammende rem op de ontwikkeling van het medisch denken zou hebben gezet tot aan het begin van de Renaissance. Recent hebben tal van geleerden, vooral sinds het herontdekken van heel wat van zijn werken in Arabische vertaling, een bijdrage geleverd tot zijn (volstrekt legitieme) rehabilitatie als arts, filosoof, grammaticus én ethicus.

De Ars medica is een van de belangrijkste werken die Galênós uit zijn schrijfhout heeft laten komen. Dit traktaat is op late leeftijd tot stand gekomen, vermoedelijk na 193, en verschaft een opsomming van de meest essentiële elementen uit zijn ziekteleer. Het heeft, gezien de talrijke verwijzingen naar andere galenische geschriften, zowel het karakter van een “introductie” (eisagôgê) tot zijn volumineus oeuvre als van een beknopte inhoud (súnopsis) van zijn talrijke bevindingen inzake de humane pathologie. De Ars medica werd door medische studenten gebruikt vanaf de vierde eeuw en maakte in de twaalfde eeuw deel uit van de Articella, het complex samenraapsel van medische teksten die in de Middeleeuwen en Renaissance de eigenlijke basis hebben gevormd van het universitair medisch curriculum.

Jan Godderis is gewoon hoogleraar aan de Faculteit der Geneeskunde van de K.U.Leuven. Hij doceert er de vakken psychiatrie, geschiedenis van de geneeskunde en cultuurgeschiedenis van de seksualiteit. Van hem verschenen onder meer: Gerontopsychiatrie (1985), Galenos over psychische stoornissen (1988), Bijdragen tot de geschiedenis van de begripsontwikkeling in de psychiatrie en de geneeskunde (1990), Handboek geriatrische psychiatrie (cs., 1992), “Een arts is vele andere mensen waard”. Inleiding tot de antieke geneeskunde (1999), Kan men een hemel klaren, even zwart als drek? Historische, psychiatrische en fenomenologisch-antropologische beschouwingen over depressie en melancholie (2000), Bestaan dingen alleen als men ze ziet? Historische, fenomenologisch-psychiatrische en metapsychologische reflecties inzake de waarneming, de verbeelding en het hallucineren (2001), En mijn verrukking neemt geen end. Cultuurhistorische reflecties over drugs, roes, verbeelding en creativiteit (2004), Eed van Hippokrátês. Historische beschouwingen inzake de opdracht en de begrenzingen van het medisch handelen (2005), De Hippocratische geneeskunde in al haar staten. Reflecties over gezondheid en ziekte onder ’t zachte fluisteren van de plataan (2005), “Weer siddert in mij de liefde die het lichaam sloopt”. Sapphô van Lésbos blijft brandend (2006), Immanuel Kant over de ziekten van het hoofd. “Versuch über die Krankheiten des Kopfes”.

Nederlandse vertaling met annotaties en commentaar (2006), “Mooi omkranste Aphrodítê die van Cyprus liefdes toverscepter zwaait”. Seksualiteit en erotiek in het antieke Hellas (2007), Galênós van Pérgamon over de passies en vergissingen van de ziel (2008) en George Sand: Lélia - “Een roman die rook naar modder en naar prostitutie. De herschreven roman” (2008).