Derde Preadvies Nederlandse Vereniging voor energierecht: Toezicht op de energiemarkt

De energiemarkt staat voor ongekende uitdagingen. Klimaatdoelen vereisen binnen een ambitieus tijdspad een grootschalige omschakeling van fossiele brandstoffen naar energie uit hernieuwbare bronnen. De betrouwbaarheid en de betaalbaarheid van de energievoorziening moeten onderwijl verzekerd blijven. Tegelijkertijd zetten geopolitieke factoren de leveringszekerheid en de betaalbaarheid binnen de Europese Unie onder druk. Onder deze omstandigheden zijn vragen over de mate waarin overheidssturing in de energiemarkt wenselijk is, actueler dan ooit. Meer in het bijzonder is dan ook de vraag hoe indringend het toezicht op de energiemarkt ter waarborging van publieke belangen moet zijn en hoe dit moet worden georganiseerd.In dit derde preadvies van de Nederlandse Vereniging voor Energierecht wordt de staat van het toezicht op de energiemarkt opgemaakt: wat is de stand van zaken, hoe zijn we daar gekomen, waar gaat het naartoe? Hebben we dit toezicht in Nederland goed ingericht? En wat zijn eigenlijk de criteria om vast te stellen of dat zo is? Om deze vragen voor een aantal sectoren van de energiemarkt te kunnen beantwoorden, verkennen prof. mr. dr. Femke de Vries en prof. dr. Heinrich Winter in heteerste deel van het preadvies wat ‘goed toezicht’ is. Daarbij schetsen zij een aantal ontwikkelingen in de energiemarkt die het toezicht daarop voor nieuwe uitdagingen stelt. In het tweede deel van het preadvies beschrijven prof. mr. dr. Martha Roggenkamp en mr. Sjoerd Kalisvaart de ontwikkeling van het toezicht op de ontginning van ondergrondse energiebronnen in Nederland door het Staatstoezicht op de Mijnen. Is het Staatstoezicht op de Mijnen, met zijn indrukwekkende historie, ook klaar voor de toekomst? In het derde deel van het preadvies staat de onafhankelijkheid van de toezichthouder op de netwerkgebonden energiemarkt centraal, in Nederland de Autoriteit Consument en Markt.Voorziet de Nederlandse wetgeving wel in de vergaande onafhankelijkheid van deze toezichthouder en exclusiviteit van bevoegdheden zoals die volgens het Hof van Justitie van de Europese Unie door Europese wetgeving vereist? Het vierde deel van het preadvies gaat ten slotte in op het toezicht op de warmtemarkt. De vermindering van de afhankelijkheid van aardgas leidt tot een grotere rol voor diverse vormen van collectieve warmtevoorziening, maar het toezicht daarop is complex. In haar deel van preadvies schetst mr. Helma Kip de ontwikkeling van dit toezicht en legt zij dit langs de lat van de door De Vries en Winter in het eerste deel genoemde criteria voor goed toezicht.