De defederalisering van justitie

Justitie en handhaving gelden als enkele van de laatste grote beleidsdomeinen die nog steeds een federale bevoegdheid zijn. De inrichting van de hoven en rechtbanken, de rechtspleging, de wetgeving en de politie en handhaving zijn, anders dan in de meeste federale staten, grotendeels federaal geregeld. Toch ligt de tijd dat enkel de federale overheid instond voor justitie en handhaving al lang achter ons. Zeker sinds de zesde staatshervorming beschikken de deelstaten over belangrijke justitiebevoegdheden, waaronder de justitiehuizen, het elektronisch toezicht en het jeugdsanctierecht. Daarnaast zijn de deelstaten, al dan niet op grond van hun impliciete bevoegdheden, inmiddels actief in de meeste federale bevoegdheden. Het resultaat is een complexe bevoegdheidsverdeling die op verschillende vlakken knelpunten vertoont.

De vraag naar een eventuele herschikking van de huidige bevoegdheidsverdeling dringt zich dan ook op. De defederalisering van justitie staat al langer op de politieke agenda. Het komt aan bod in verschillende Vlaamse regeerakkoorden, federale formatieverslagen en onderhandelingsnota’s. Niettemin is het academisch onderzoek over dit onderwerp eerder beperkt. Voorliggende studie, uitgevoerd in opdracht van de Vlaamse minister van Justitie, wil hieraan tegemoet komen en nagaan of en hoe de bevoegdheden inzake justitie en handhaving kunnen worden gefederaliseerd. Op basis van een uitgebreide rechtsvergelijkende analyse en een bespreking van de rechtspolitieke argumenten voor en tegen een verdere defederalisering, werken de auteurs concrete modellen uit voor een nieuwe bevoegdheidsverdeling. Daarbij rijzen fundamentele vragen over onze staatsstructuur en de toekomst van het Belgische federalisme.

Auteurs
Arvid Rochtus is assistent grondwettelijk recht aan de Faculteit Rechtsgeleerdheid en Criminologische Wetenschappen van de KU Leuven.
Stefan Sottiaux is hoogleraar grondwettelijk recht aan de Faculteit Rechtsgeleerdheid en Criminologische Wetenschappen van de KU Leuven en advocaat aan de balie van Antwerpen.