De as van Gramsci

Bij de begrafenis van Pier Paolo Pasolini (1922-1975) schreeuwde zijn vriend Alberto Moravia: “Er zijn maar heel weinig dichters. Per eeuw worden er maar drie of vier geboren. Op het einde van deze eeuw zal blijken dat Pasolini behoorde tot die dichters die echt tellen.” In 1954 had Pasolini Le ceneri di Gramsci geschreven, een gedicht van 307 verzen in de terzine van Dante. Hij bezoekt de as van Gramsci, begraven in het protestants kerkhof bij de Porta San Paolo en de piramide van Cestius in de Romeinse volkswijk Testaccio. Zijn verhouding tot Gramsci, een van de stichters van de Italiaanse communistische partij, maar ook tot het volk, de geschiedenis en de aristocratische enclave van het kerkhof komen aan bod in deze verzen. Het is een cruciaal gedicht om Pasolini’s leven en werk te begrijpen, om de disperata vitalità aan te voelen, die hij zelf als zijn dichterlijk en existentieel handelsmerk in de strijd wierp. De inzet is hoog. Hier is een ambitieus en zelfbewust intellectueel aan het woord, die midden in zijn tijd staat en het jargon van die tijd hanteert, maar tegelijk op hoogst persoonlijke wijze zijn eenzame positie in die tijd bepaalt, met gebruik van alle taalmiddelen.
Le ceneri di Gramsci is wellicht het hoogtepunt van zijn poëzie waarop niets echt meer kon volgen.







LUC DEVOLDERE (Kortrijk, 1956) studeerde oude talen en wijsbegeerte in Kortrijk en Leuven en gaf vele jaren les aan het Sint-Barbaracollege in Gent. Hij is hoofdredacteur en afgevaardigd-bestuurder van de culturele instelling Ons Erfdeel vzw.
Hij publiceerde o.a. Wachtend op de barbaren. Essays (Lannoo, Tielt, 2002); De verloren weg. Van Canterbury naar Rome (Atlas, Amsterdam, 2002); Mijn Italië (Atlas, Amsterdam, 2006); Lucifers bij de brand. Notities (Atlas, Amsterdam, 2009).