Commissie voor de hervorming van het strafrecht

m.m.v. Jeroen De Herdt, Margot Taeymans en Marie Debauche

1867-2017. Na 150 jaar van goede en loyale dienst heeft ons Strafwetboek, dat nog in belangrijke mate een erfstuk is van Napoleon, recht op een welverdiend pensioen.

Door het voortdurende oplapwerk heeft het zijn oorspronkelijke uitstraling verloren en is het een onleesbaar werkinstrument geworden, waaruit de samenhang is verdwenen.

Bij ministerieel besluit heeft de Minister van Justitie Joëlle Rozie, hoogleraar aan de Universiteit Antwerpen, en Damien Vandermeersch, Advocaat-generaal bij het Hof van Cassatie, hoogleraar aan de Université Catholique de Louvain en aan de Université Saint-Louis Bruxelles aangeduid als leden van de Commissie tot hervorming van het strafrecht, met de opdracht een oriëntatienota uit te werken die de hervorming van het Strafwetboek voorbereidt, alsook een voorstel van hervorming van het Strafwetboek op te stellen.

Voor de uitvoering van deze opdracht hebben zij kunnen rekenen op de zeer waardevolle medewerking van Jeroen De Herdt, referendaris bij het Hof van Cassatie en postdoctoraal navorser aan de Universiteit Antwerpen, van Margot Taeymans, attaché Dienst voor het Strafrechtelijk beleid, Directoraat-generaal Wetgeving, Fundamentele Rechten en Vrijheden van de FOD Justitie, en van Marie Debauche, attaché, Dienst Beginselen van Strafrecht en Strafprocesrecht, Directoraat-generaal Wetgeving, Fundamentele Rechten en Vrijheden van de FOD Justitie.

Na anderhalf jaar, heeft de commissie het genoegen aan de lezer het resultaat te kunnen voorleggen van de tekst van een voorontwerp van Boek I van het Strafwetboek en een voorstel van memorie van toelichting.

Uit het voorwoord van Minister van Justitie Koen Geens

"Het voorliggende ontwerp van nieuw strafwetboek is bevattelijk en praktisch opgesteld en zal ook in de criminologische wereld worden toegejuicht, omdat er rekening wordt gehouden met moderne inzichten aangaande de persoon van de dader en de oorzaken van criminaliteit, de misdrijven en hun strafwaardigheid, en de strafdoelen die de rechter met zijn uitspraak nastreeft.

Ook wordt de classificatie van de misdrijven en straffen eenduidig bepaald en wordt er een einde gesteld aan de denaturatie van het misdrijf door aanneming van verzachtende omstandigheden. De criminele feiten behouden hun meest ernstige karakter en blijven met een criminele straf bedacht. Zij zullen in de toekomst voor een criminele kamer van de correctionele rechtbank komen.

Zoals de auteurs zelf herhaaldelijk (en te bescheiden) poneerden, betekent voorliggend ontwerp van codificatie geen revolutionaire breuk met het verleden, maar wordt integendeel het strafwetboek gemoderniseerd. Daarbij wordt de weg bewandeld van zorgvuldige rechtsvergelijking, analyse van de rechtspraak van de hoogste rechtscolleges en van de rechtsdoctrine.

Met voorliggend ontwerp zijn de leden van de expertencommissie voor het strafrecht mijn inziens wonderwel in hun opzet geslaagd. Er wordt inderdaad een nieuw strafrechtsmechanisme voorgelegd dat aan de drie vooropgestelde doelen van de hervorming beantwoordt: een coherent, accuraat en tegelijk eenvoudig instrument dat de rechter en het openbaar ministerie beter zal toelaten om recht, rechtvaardigheid en efficiëntie met elkaar te verenigen."