1916-1917

De grote oorlog sleept zich begin 1916 voort in een soort van valse, verraderlijke kalmte met Duitsers en geallieerden die op een boogscheut van elkaar in hun respectieve loopgraven gebeiteld zitten. Ieper ligt er compleet stukgeschoten bij, totaal gestript van zijn inwoners. Nauwelijks enkele kilometers verderop kunnen de Duitsers nauwelijks wachten op het einde van de winter om alsnog een lang verhoopte doorbraak te forceren. Het is de stilte voor de storm op de frontlijn tussen het Hooge en de heuvels Hill 60 en Hill 62 met centraal gelegen Mount Sorrel te Zillebeke. Verderop de Salient liggen de loopgraven van het kanaal Ieper-Komen met de ‘Bluff’, gevolgd door de ‘Mound’ of de heuvel van Sint-Elooi ook al in bange afwachting van een frontale confrontatie tussen de partijen.

Begin maart schieten de legers er al in actie. Op 27 maart 1916 brengen de Britten zeven ondergrondse mijnen tot ontploffing onder de door de Duitsers bezette heuvel van Sint-Elooi. Wat volgt, is een vreselijke explosie met een heuvel die op enkele seconden tijd verandert in een maanlandschap. De Duitse vergelding laat niet lang op zich wachten. Toch duurt het nog tot halfweg juni voor de Duitsers op een haar na door de verdedigingslinie van Hill 62 en Mount Sorrel breken. Dankzij de heldenmoed van talloze Canadese soldaten en officieren blijven de geallieerde linies echter overeind. Het aantal slachtoffers aan beide zijden is niet te tellen.

De loopgravenoorlog valt nu terug in zijn eindeloze plooi van artilleriegeschut en wederzijdse stormlopen. Altijd maar weer ondergaan de jongens aan het front de grauwe uitzichtloosheid van de loopgraven, proeven ze elk voor zich hun persoonlijke angstgevoelens en bewijzen ze altijd maar weer hun doorzettingsvermogen bij de barbaarse levensomstandigheden aan de Ieperboog. De levensomstandigheden voor de achtergebleven bevolking in de dorpen Vlamertinge en Dikkebus in het hinterland van Ieper zijn in 1916 en begin 1917 primitief en onvoorspelbaar onder de constante terreur van Duitse bombardementen en kanonnengeschut. Toch zal er voorlopig weinig tot niets veranderen aan de stellingenoorlog. Het leven voor de soldaten aan de IJzer is al even erbarmelijk in dit helse waterland.

Het is een jaar wachten op een verdere ontbranding van de strijd. In juni 1917 barst en beeft de aarde door de mijnontploffingen onder Hill 60, Mesen en Wijtschate. Het schudden van de grond, de explosies van mijnen en kanonnen vormen samen de bühne in een theaterstuk van diabolische allure, een brandende verschrikking die tot in Londen gevoeld wordt.

En daarna beginnen de geallieerden op 31 juli 1917 aan de Derde Slag om Ieper, de weg naar de heuvel van Passendale is aangevat. Deze aanval is bittere noodzaak. De geallieerden willen immers kost wat kost de vijand verjagen van zijn voordelige hooggelegen posities. Pas op 6 november zullen de Duitsers er verdreven zijn. Het verbreken van het zegel daar in Passendale mag ongetwijfeld beschouwd worden als een van de meest verbazingwekkende oorlogsprestaties uit de geschiedenis van het Brits leger. Zo veel duizenden soldaten hebben zich maandenlang door weerzinwekkende moerassen geworsteld met het regenweer dat duidelijk de kant van de vijand heeft gekozen. Maanden aan een stuk slepen ze hun lijven door de modder en het slijk van de Westhoek, ervaren ze de confrontatie met granaten en dood. De beschrijving van hun tocht is een meer dan empathische en emotionele zoektocht door de niets ontziende realiteit van de oorlog, een onderdompeling in de fysieke werkelijkheid van het menselijk lijden, het afzien, de stress, de pijn en de vernietiging van zoveel mensenlevens.