De Zotte Schilders. Moraalridders van het Penseel

De zestiende eeuw is in de Lage Landen een scharnierperiode tussen de Middeleeuwen en de doorbraak van de Renaissance. De groeiende secularisatie van de maatschappij heeft belangrijke gevolgen voor de nieuwe beeldcultuur. Het koperspubliek uit de burgerij is op zoek naar wereldse voorstellingen. Jheronimus Bosch heeft als ??n der eersten geput uit een beeldentaal die enkele generaties van kunstenaars als Bruegel en Brouwer zal voorzien van metaforen om verwerpelijk gedrag en de bijhorende bestraffing uit te beelden. De tentoonstelling en de wetenschappelijke publicatie maken duidelijk dat deze schilders hun vormentaal niet zelf moesten uitvinden maar te rade konden gaan bij de Middelnederlandse literatuur en teksten uit de Rederijkerskamers. De schilders van deze drollen of zotte schilderijen blijken geenszins marginalen te zijn geweest maar eerder geschoolde intellectuelen. nTijdens zijn rondgang langs twee?ndertig originele schilderijen tussen 1500 en 1650, waarvan het merendeel nooit eerder is vertoond, ontmoet de bezoeker meer dan driehondervijftig monstertjes en zeer rare mensen. nnIn the Low Countries the sixteenth century is a transition period between the Middle Ages and the breakthrough of the Renaissance. The increasing secularization of society has important consequences for the new visual culture. The middle-class buyer's market is looking for profane representations. Hieronymus Bosch was one of the first to draw inspiration from an imagery that would provide a few generations of artists such as Bruegel and Brouwer with metaphors to depict reprehensible behaviour and its appropriate punishment. The exhibition and the scholarly publication make it clear that these painters did not have to invent their iconography but that they could fall back on Middle Dutch literature and texts from the Rederijkerskamers (Chambers of Rhetoric). The painters of these drollen or comic paintings were by no means marginals, but on the contrary skilled intellectuals. Looking at 32 original paintings from the period between 1500 and 1650, the larger part of which has never been exhibited, the visitor will meet on his tour more than 350 monstrous creatures and extremely weird people.